Digital Painting - Hướng dẫn vẽ 1 mái tóc thật sống động

Đây là 1 bài tutorial digital painting do cộng tác viên mới của Việt Designer biên dịch từ 1 bài viết của nước ngoài do tác giả Linda Bergkvist viết, bài hướng dẫn phân tích khá chi tiết giúp ích rất nhiều cho những bạn đam mê bộ môn vẽ này.

Linda Bergkvist, 18 tháng 10 năm 2005:

Vẽ tóc, rõ ràng là, không giống như vẽ gương mặt. Viết bài hướng dẫn về việc này cần nhiều kinh nghiệm hơn là viết tut về vẽ mặt. Tại sao? Tóc không phải là một vật thể tĩnh. Tôi không thể nói cho bạn biết chính xác những sợi tóc được đặt ở đâu như nói về một cái mũi được. Không có giải phẫu học về tóc, ngoại trừ việc nó có 1 trọng lượng xác định và nó rơi theo 1 cách xác định, kể cả khi bạn làm rối tung nó lên bằng keo xịt tóc, gel hay dính bất kỳ cái gì vào.

Qua tut này bạn sẽ được thấy những bí quyết và kỹ xảo vẽ tóc bằng những hình ảnh rõ ràng. Một vài trong số đó là loại cọ (brush) tôi đang sử dụng, một số là những mẹo rút ra trực tiếp trong quá trình vẽ, và một số khác là những suy nghĩ của cá nhân tôi.

Về Linda Bergvist:

Linda Bergvist là họa sĩ người Thụy Điển đã 2 lần dành giải thưởng của EXPOSÉ. Linda đã nhận được giải thưởng master ở EXPOSÉ 1 với 2 hạng mục là Nhân Vật Tĩnh 2D và Nhân Vật Động 2D, và master ở EXPOSÉ 2 trong hạng mục giả tưởng (fantasy). Linda vừa là người kể chuyện vừa là họa sĩ, với 1 phong cách minh họa đặc trưng: huyền bí và gợi nhiều liên tưởng cùng các nhân vật đẹp tuyệt vời. Dù cô đang học tiếng Anh để trở thành một giáo viên, Linda đã bỏ giữa chừng để chuyển sang nghề vẽ tranh minh họa. Bây giờ cô đang dùng thời giờ cho việc tô màu truyện tranh, dạy photoshop bán thời gian ở trường đại học, và làm việc tự do.

——————————————————————————————–

Bước 1:

Hướng dẫn:

Việc đầu tiên bạn cần làm là quyết định màu của mái tóc. Mái tóc này sẽ có màu nâu, với một chút vàng. Màu tối nhất là màu gần với đen. Màu này cũng thường là màu tối nhất với TẤT CẢ màu tóc – kể cả khi màu chính của mái tóc là màu vàng sáng, nhưng tốt hơn vẫn để màu tối nhất làm lớp màu cuối cùng hơn là một lớp quá sáng. Những màu sắc được thêm vào (1 màu sáng, 2 màu trung gian và 1 màu tối) phải đi theo khuôn dạng của bộ tóc.

Quan trọng:

VẼ TRÊN 1 DIỆN TÍCH (Canvas) LỚN.

Tôi không thể không nhấn mạnh điều này – Nếu bạn muốn có 1 mái tóc thực sự đẹp, hãy vẽ thật lớn. Nếu bạn đặt nó trong một bức tranh toàn thân và bạn cho rằng thế là đủ… bạn nhầm: Làm thật lớn và sau đó thu nhỏ kích thước nó lại cho phù hợp với bức tranh.

Những lỗi thường gặp:

Bắt đầu với một màu sáng và sau đó dùng thời gian rảnh để cố gắng làm tối nó với bóng đổ. Tôi không thể diễn đạt cho đủ tầm quan trọng của nó. Với nước da, tốt nhất là bắt đầu với tông màu trung gian (midtone), nhưng với tóc – tốt hơn là bắt đầu bằng màu tối. Và lỗi lớn nhất của tất cả: Không nhận ra rằng tóc thực sự cần mức độ chi tiết là 500×500 pixels. Nếu bạn muốn chi tiết đến mức này, bạn phải làm việc với diện tích lớn hơn nữa.

Bước 2:

Hướng dẫn:

Việc tiếp theo là tạo ra những búp tóc lớn. Phác nhẹ lên những nơi mà bạn cho rằng tóc sẽ đổ xuống. Bí quyết : Hãy nghĩ rằng tóc không có nhiều sợi riêng lẻ, chia thành những đoạn dày và bạn sẽ vẽ chi tiết từng sợi sau. Tô màu khi bạn rảnh – Bắt đầu với hai màu trung gian bạn đã chọn. Không làm sáng tóc vào lúc này.

Những lỗi thường gặp:

Nhiều người bắt đầu vẽ tóc bằng việc vẽ từng sợi một. Một số không tạo khuôn tóc ngay từ đầu, mà bắt đầu điên cuồng phác thảo nó sau khi đã vẽ hết từng sợi. Kết quả của việc này là trông mái tóc như một túm rơm. Mái tóc tự nhiên sẽ suôn chảy theo từng búp. Nếu bạn không vẽ riêng từng đoạn một, thực sự là rất khó để tạo ra điều này – Bạn sẽ phải vẽ từng sợi riêng và đặt chúng đúng hướng, bằng một cách thần bí nào đó.

Bước 3:

Hướng dẫn:

Giờ là lúc sử dụng cọ lấm tấm (spackled brush) và làm mềm những búp tóc. Bản vẽ phác của bạn đang bao gồm những lọn tóc được chia 1 cách rõ ràng, những đường nét cứng và có thể nhận thấy được, nếu chúng hơi lượn sóng 1 chút, hoàn toàn có thể cảm nhận được dòng chảy của tóc. Và bởi vì, như tôi đã nói, tóc dễ dàng bị tác động bởi môi trường xung quanh và mất đi trạng thái tĩnh. Lúc này bạn cần phải thể hiện được hướng chảy của mái tóc. Từ giờ trở đi, phải thật tỉ mỉ, tỉ mỉ và tỉ mỉ, vì nếu về sau bạn phát hiện ra rằng bạn đã làm lộn xộn, bạn sẽ cực kỳ khó chịu.

Giờ hãy cảm nhận nó. Nhìn xem nó đã bay đúng hướng gió chưa, nhìn tổng quan và kiểm tra xem bạn đã hài lòng với kiểu tóc chưa.

Những lỗi thường gặp:

Không xem xét đến hướng gió – Chẳng hạn như để váy bay theo 1 hướng, và tóc bay theo 1 hướng. Không để ý đến trọng lượng của mái tóc (tóc ngắn thường mềm mịn hơn, và tóc dài thì nặng hơn) hoặc ảnh hưởng của những đồ phụ kiện (vương miện kéo tóc xuống, ruy băng buộc tóc lên).

Bước 4:

Hướng dẫn:

Chuyện vui bắt đầu. Bây giờ bạn có thể bắt đầu nghĩ về việc đổ sáng, ảnh hưởng của màu sắc với mái tóc (tôi làm mọi chuyện dễ dàng hơn bằng cách để màu nền gần giống với màu tóc, dù nếu nó không ổn thì tôi sẽ xem xét lại), làm mềm những góc cạnh cứng và tạo dòng chảy sáng. Tôi có một loại cọ hoàn hảo cho việc này. Khi tôi muốn nhanh chóng làm mịn tóc, tôi sẽ dùng cọ tròn góc mềm, nhưng nếu tôi muốn tạo những búp tóc nửa cứng ở cạnh, tôi sẽ dùng một loại cọ có 1 nửa cứng và nửa mềm (như trong hình). Hãy thử làm nó, kết quả sẽ rất tuyệt. Bắt đầu cố gắng tách những búp lóc thành những lọn nhỏ hơn trong khi vẫn giữ nguyên cấu trúc thống nhất. Nghe đơn giản vậy nhưng việc này không hề dễ đâu.

Những lỗi thường gặp:

Chỉ vẽ những búp tóc. Không được. Chúng ta cần những búp tóc, nhưng cũng cần phải chi tiết hơn nữa.

Bước 5:

Hướng dẫn:

Tiếp tục làm mềm tóc CÙNG LÚC với việc phá dần các khối tóc. Khi những phần riêng chảy theo những hướng khác nhau, chúng bắt đầu giống như “tóc”. Tiếp tục dùng cọ góc mềm và đừng bận tâm nếu nó trông quá mịn hoặc nhòe. Ta sẽ xử lý nó sau. Và đừng quên là các lọn tóc cũng tác động lẫn nhau. Chúng có thể đổ bóng cho nhau hoặc lẫn vào với nhau.

Những lỗi thường gặp:

Vẽ từng sợi tóc quá sớm. Tôi biết sự khó chịu khi phải đợi lâu – làm chi tiết là một phần rất thú vị – nhưng đối với tóc, cần phải từ từ.

Bước 6:

Hướng dẫn:

Giờ là một thủ thuật. Mặc dù chúng ta sẽ tỉa tót toàn bộ mái tóc, không cần thiết phải vẽ chi tiết hết cả. Chọn một lọn tóc được chú ý nhất, đây sẽ là lọn tóc siêu-chi-tiết của bạn. Những gì bạn định làm cho toàn bộ mái tóc, bạn sẽ làm gấp đôi ở lọn tóc này. Cấu trúc và mức độ chi tiết của lọn tóc này sẽ tác động lớn đến tất cả những phần còn lại mặc dù những chỗ đó có thể không quá chi tiết. Tin tôi đi.

Tôi để lọn tóc này chảy dọc 1 bên đầu của cô gái. Một khi bạn đã chọn xong một lọn tóc chính, sử dụng cọ spackled chải những đường thật mềm và nhẹ chảy dần từ trên xuống. Lặp lại vài lần với những nét ngắn hơn, và giữ ngón tay ở trên bảng màu (phím alt) để chọn màu cho chuẩn. Bằng cách này, bạn sẽ vẫn giữ được khuôn hình của lọn tóc trong khi tách ra thành những lớp mỏng hơn. Cọ spackled thậm chí còn giúp tạo ra kết cấu tuyệt vời cho tóc.

Những lỗi thường gặp:

Để tóc chảy không tự nhiên. Bạn nên dành thêm thời gian để nghiên cứu xem tóc chảy xuống như thế nào, các lọn tóc và các búp tóc quăn được đặt như thế nào và tác động đến phần còn lại ra sao. Nếu tóc không bị gò cứng lại bởi rất nhiều keo xịt tóc hoặc rối tung lên, không phải tóc muốn có hình dạng như nào cũng được.

Bước 7:

Hướng dẫn:

Dừng một chút và nhìn lại những gì bạn vừa làm xong. Đây là thời điểm để bạn xem xét những đường nét của mái tóc trước khi chúng ta bắt đầu làm chi tiết, bởi sẽ rất khó nếu về sau lại sửa chữa. Một mái tóc chuẩn là một mái tóc đẹp, sạch sẽ, với những đường nét tự nhiên. Thậm chí với một mái tóc quăn, vẫn tốt hơn là những lọn tóc có sự phối hợp nhịp nhàng với nhau hơn là cứ để chúng được gộp lại một cách ngẫu nhiên. Tạo một layer riêng và vẽ những mũi tên màu sáng theo hướng của từng lọn tóc. Mỗi mũi tên chỉ một hướng khác nhau? Thế thì trừ khi bạn cố ý tạo sự tung bay cho tóc, hẳn là bạn sẽ muốn điều chỉnh lại, nếu không muốn trông nó thiếu tự nhiên. Nếu đã ok, lặp lại bước 6 trên những phần còn lại.

Những lỗi thường gặp:

Dừng lại tại đây và hài lòng với mái tóc. Đúng thế, mái tóc với những lọn tóc lớn và bóng bẩy thì đẹp, nhưng tốt hơn là cứ biết thế thôi, nếu không muốn mái tóc của bạn chỉ giống như một-thứ-gì-đó-đặt-trên-đầu. Sự tinh tế luôn được đánh giá cao hơn là chỉ đẹp không thôi.

Bước 8:

Hướng dẫn:

Cuối cùng chúng ta cũng bắt đầu vẽ chi tiết. Không có bất kỳ cái gì gọi là “kỹ xảo” ở đây. Cái bạn cần làm là tạo 1 layer mới. Chọn cọ thường, cọ góc cứng và bắt đầu vẽ từng sợi tóc theo chiều những lọn tóc. Sử dụng gam màu tối trước. Tạm dừng, miết màu (smudge) 1 chút với một chiếc cọ spackled – vẫn theo chiều của tóc… rồi vẽ những sợi tóc khác lên trên với màu sáng hơn… dừng lại, smudge,… lặp đi lặp lại như thế. Giữ nguyên những lớp màu sắc bên dưới và đừng để mất hình khối của tóc mà bạn đã tạo nên, kể cả khi bạn làm việc trên những layer riêng biệt… Tẩy những chỗ mà bạn cảm thấy nó phủ đi lớp kết cấu sống động ở bên dưới. Bởi vì bạn đã tạo ra kết cấu khá thật cho tóc, nên không cần thiết phải quá lạm dụng bước này. Trước khi sang bước này, mái tóc nhìn đã rất đẹp rồi.

Những lỗi thường gặp:

Phá bỏ hoàn toàn những khuôn dạng bạn đã tạo ra trước đó. Giờ quả là lúc CỰC KỲ dễ dàng để quay lại với cái nguyên tắc “Mọi sợi tóc là một bản thể riêng”. Chúng có thể đúng là những sợi riêng biệt, nhưng chúng vẫn PHẢI được đặt thống nhất với những sợi khác.

Bước 9:

Hướng dẫn:

Kết cấu, kết cấu, kết cấu. Kết cấu của tóc là tạo ra được dòng chảy. Để điều này có thể xảy ra, hãy vẽ từng sợi này đặt lên sợi kia, tạo 1 layer mới và tiếp tục đặt từng sợi tóc lên trên. Tạo 5 layer khác nhau với 5 màu khác nhau, và đặt những opacity khác nhau, làm nhòe những sợi riêng với smudge hoặc blur và cứ để như thế. Khi kết hợp giữa cọ mềm lớn và cọ nhỏ, mắt bạn sẽ bị đánh lừa khi nhìn thấy những sợi tóc tỉ mỉ ở những nơi không có. Bạn vẫn nhớ lọn tóc siêu-chi-tiết? Tập trung vào nó.

Những lỗi thường gặp:

Nghĩ rằng từng sợi tóc phải được vẽ trên toàn bộ đầu. Khi tôi nói càng chi tiết càng đẹp, không có nghĩa là tất cả đều phải chi tiết.

Bước 10:

Hướng dẫn:

Hợp nhất (merge) bề mặt tóc. Chỉ merge ở những lớp mà bạn đã hoàn thành.

Ở bước này, bạn sẽ tạo ra rất nhiều lớp tóc. Để tóc có thể đẹp nhất, thêm 1 layer mới và để chế độ soft light.

Giờ bạn sẽ làm một vài thứ có vẻ kỳ cục, nhưng nó sẽ mang đến hiệu quả không ngờ khi nhìn từ xa. Chọn một cây cọ, bất kỳ loại nào, giảm size nó đi. Giờ, lấy một màu từ phông nền – cài làm màu backround và sau đó lấy một màu khác cho foreground. Vào phần điều chỉnh cọ và chọn loại bút nhấn màu, rồi… bôi nguệch ngoạc. Chỉ bôi nguệch ngoạc lên tóc, màu sắc sẽ biến đổi theo đường nét của bạn, điều chỉnh opacity xuống thật thấp và nó sẽ thêm kết cấu cũng như chiều sâu cho tóc. Nếu bạn chọn những màu tối, bạn cũng sẽ thêm 1 lớp tương phản khá thật cho toàn bộ mái tóc.

Những lỗi thường gặp:

Bỏ qua lớp kết cấu được tạo nên một cách ngẫu hứng. Dù nó có vẻ thực sự điên rồ, nhưng nó sẽ tạo nên một “sự sống” cho mái tóc.

Bước 11:

Hướng dẫn:

Zoom ra xa, bạn sẽ thấy mái tóc đã trông rất là đẹp. Nếu bạn không cần gì hơn, bạn có thể dừng lại ở đây. Những gì tôi làm sau đây chỉ là chỉnh lại kiểu tóc 1 chút. Lúc đầu phần viền tóc có phần vẽ hơi bị ẩu và cứng, giờ khi tôi đã có thể thấy rõ hơn dòng chảy của tóc, tôi sẽ sửa lại 1 vài góc cạnh. Tôi sẽ uốn vài chỗ vào trong một chút, và vài chỗ khác ra ngoài, vậy là bây giờ hình dạng của tóc bắt đầu thống nhất với những lọn tóc. Làm một vài thủ thuật bằng cách vẽ từng sợi tóc theo những khuôn tóc trước trên 1 layer mới, và làm mờ hoặc nhòe đi, đồng thời thêm 1 chút uốn lượn. Trông vẫn mượt mà và xinh đẹp nhưng giờ thì mái tóc đã thực sự có sự sống.

Bước 12:

Hướng dẫn:

Để hiệu quả hơn, dùng brush mềm và mịn để vuốt phần dưới của những lọn tóc nằm trên phần cạnh. Không cần thiết phải quá lạm dụng bước này, trừ khi bạn cảm thấy chưa thực sự hài lòng, và khi bạn dùng màu tối – chúng sẽ tạo bóng rất đẹp, trông giống hệt bóng của những sợi tóc đổ xuống vậy. Nếu mái tóc dài đến vai, như trong hình này, nó sẽ tác động cả đến da…. Và nếu có tóc mái, hãy vẽ một thứ gì đó trông thực sự giống tóc mái, chứ không phải là lông vũ – hoặc phần đuôi tóc trông như bị mòn đi.

Những lỗi thường gặp:

Cứ để nguyên khối của mái tóc. Nói chung, viền tóc đã được làm mềm đi rồi, nhưng vẫn nên kiểm tra lại một lần nữa cho chắc ăn.

Bước 13:

Hướng dẫn:

Tôi đã nói về siêu-chi-tiết, đúng không? Sẽ rất khó để thực hiện điều này nếu như bạn không thực hiện đúng các bước, cũng như nếu bạn không thực sự hiểu rõ về mái tóc. Nếu hiện tại bạn vẫn còn bối rối, hãy xem thật nhiều ảnh để nghiên cứu, hoặc đặt một tấm gương cạnh máy tính (sẽ khó hơn nếu tóc bạn ngắn, như tôi, nhưng dù sao nó cũng sẽ có ích).

Kỹ xảo trong bước này là dùng 1 brush thật nhỏ. Đầu tiên vẽ từng sợi tóc tuôn theo dòng chảy của mái tóc với những đường thật nhẹ, sau đó đổi hướng nó và cắt qua những sợi tóc khác. Việc này sẽ tạo ra một kết quả thực sự khác biệt và cũng sẽ mất của bạn một thời gian kha khá. Nó không cần thiết, nhưng kết quả thì tuyệt. Những sợi tóc khác nhau nên được vẽ trên những layer riêng và được xử lý cẩn thận trước khi merge lại. Ưu điểm khi vẽ trên từng lớp như này là bạn có thể khóa mỗi layer lại và tô màu từng sợi cho phù hợp với những khoảng xung quanh. Xử lý chúng theo cách mà bạn đã làm với phần còn lại của mái tóc, kể cả đổ bóng và phản chiếu ánh sáng. Một điều tuyệt vời nữa khi làm việc với từng layer riêng là bạn có thể dễ dàng tẩy xóa, làm nhòe, làm mịn từng sợi cho đến khi bạn cảm thấy thực sự hài lòng. Nghe có vẻ rất phức tạp, nhưng thực sự thì không hề. Nó chỉ khó khăn khi bạn chưa xác định được là đặt chúng ở đâu thôi, còn mọi việc từ đó trở đi rất dễ dàng.

Những lỗi thường gặp:

Vẽ quá nhiều sợi tóc vô tổ chức và kết thúc với mái tóc như bị điện giật… Từng sợi đều rõ ràng và tương phản nhau, nói chung là nhìn cực kỳ ngu ngốc. Hoặc là không thêm bất kỳ sợi ngẫu hứng nào trên mái tóc, và kết thúc với một quả đầu vốn chỉ thấy ở các mẫu búp bê Barbie.

Bước 14:

Hướng dẫn:

Chúng ta đã đến được những bước cuối cùng. Giờ hãy thêm những sợi tóc thật sắc nét trên toàn bộ mái tóc. Nếu bạn đã bỏ qua bước trên bởi nó chi tiết quá mức cần thiết, thì cũng đừng bỏ qua bước này. Nó sẽ thêm vào mái tóc của bạn một vài lọn tóc nhảy múa.

Kỹ xảo ở bước này là làm cho một vài sợi tóc có vẻ như được tách ra khỏi những lọn tóc và bay lượn một cách tự do dưới sự tác động của gió. Để tăng thêm hiệu quả cho hiệu ứng này, thêm một cái bóng mờ ở bên dưới. Rất rõ ràng, những sợi tóc bay bổng tự do.

Những lỗi thường gặp:

Trừ khi quá nhiều gió hoặc bạn đang vẽ một người có mái tóc rối bù, những sợi vô tổ chức sẽ không quá nhiều, quá rõ ràng hoặc quá lớn. Đây là một trong những tiểu tiết khá tinh tế để tạo ra một bức tranh y như thật, nhưng quá nhiều tiểu tiết có thể sẽ làm hỏng cả tổng thể.